Kızamık virüsü için kaynak sadece insan olduğu için engellenmesi mümkün olan bir hastalıktır. Her türlü önleme rağmen ülkemizde son dönemlerde kızamık görülmeye başlamış ve salgınlar oluşmuştur. Bu durumun nedenleri arasında Covid-19 temelinde oluşan aşı program düzensizliği, aşı reddi organizasyonları, göçmen olaylarını değerlendirebiliriz.
Son günlerde sağlık medyasının sık sık dile getirdiği kızamık vaka artışı haberleri sonrasında Sağlık Bakanlığı, bu durumu kabul ederek 81 il valiliklerine yazı gönderdi ve kızamığa karşı alınacak önlemleri anımsattı. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nden valiliklere gönderilen yazıda, küresel olarak kızamık virüsünün sirkulasyonunun devam ettiği bu nedenle önlemlerin artırılarak devamının sağlanması gerektiğini vurgulamış oldu.
Ayrıca Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), TTB Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu Yürütme Kurulu ve Türk Pediatri Kurumu’nun ortak basın açıklamasında çeşitli uyarılarda bulunarak kısa sürede önlemlerin alınması hususunu dile getirdiler.
Gelin biz de son günlerde sıkça dile getirilen kızamık hastalığını genel olarak bir kez daha acilci.net platformu aracılığıyla dile getirelim.
1.Dünyada güncel epidemiyolojik durum
Kızamık aşı öncesi dönemlerde büyük salgınlara neden olmasıyla tarihsel süreçte çok korkulan bir hastalık olarak ele alınmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde kızamığa yakalanan çocukların yaklaşık %1’i hastalık veya komplikasyonları (ensefalit, pnömoni, ciddi ishal ve dehidratasyon, kalıcısekeller gibi) nedeniyle maalesef kaybedilir. Dünyada aşılamaya bağlı olarak sadece milenyum sonrası kızamık ölümlerinde %80 azalma olmuş ve aşıya bağlı olarak 21 milyondan fazla ölüm engellenmiştir.(Kaynak)
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) kayıtlarına göre; 2017’de küresel ölçekte kızamığa bağlı 110,000 ölümün görüldüğü, son 2 yılda toplam kızamık vakalarında artışın olduğu ve 2019’da bir önceki yıla göre bildirilen olgu sayılarında genelde ortalama 3 kat artış olduğu belirtilmektedir. Söz konusu yıllarda DSÖ Afrika bölgesindeki artışın 7 kat, Avrupa bölgesinde 3 kat, Amerika bölgesinde 1-2 kat, Doğu Akdeniz bölgesinde ise 2 olduğu bildirilmiştir.(Kaynak)
2.Ülkemizde güncel durum
Türkiye’de ise küresel olarak alınan kararlar doğrultusunda 2002 yılında “Kızamık Eliminasyon Programı” yürürlüğe alınmıştır. Bu program ile kızamık olgu sayıları 2007-2010 yılları arasında 10’u geçmezken 2011 yılından sonra vaka sayılarında ciddi artışlar tespit edilmiş ve salgın oluşmuştur (Türkkan ve ark. 2017; Yapıcı & Tunç, 2019).
Haziran 2012’den sonra ülkemizde de yurt dışı kaynaklı vakalar ve bu vakalarla temas sonucu yeni vakalar görülmüştür. 2018 yılına gelindiğinde kızamık vakası daha fazla artış göstermekle birlikte Covid-19 salgını nedeniyle aşılanma ve korunmada yetersiz bağışıklama sonucu 2019 yılında kızamık hastalığı pik yapmıştır. (Yapıcı & Tunç, 2019; HASUDER, 2013).
3.Patogenez ve bağışıklık
Kızamık bulaşıcı indeksi çok yüksek bir virüstür. Olgu sonrası olgudan bulaştırılan kişi sayısı 12-18 olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca aşı ile korunabilir bulaşıcı hastalıklarda, toplumsal bağışıklık oluşturması beklenen aşı kapsama oranlarının da % 90a ulaşılabilir olduğu hastalık gruplarındandır1. Direkt temas ve havayoluyla bulaşır. Kuluçka süresi 10-14 gün (1-2 hafta) kadardır.