Probiyotikler, insan vücudunda doğal olarak bulunan mikroorganizmalarla aynı veya benzer özelliklere sahip olan ve sağlığa faydalı olabilecek canlı mikroorganizmalardır. Günümüzde probiyotikler besin takviyeleri, yoğurt gibi ağızdan alınan ürünlerin yanı sıra fitiller ve kremler gibi diğer ürünler şeklinde de tüketicilere sunulmaktadır.
Probiyotikler, insan vücudunda doğal olarak bulunan mikroorganizmalarla aynı veya benzer özelliklere sahip olan ve sağlığa faydalı olabilecek canlı mikroorganizmalardır. Günümüzde probiyotikler besin takviyeleri, yoğurt gibi ağızdan alınan ürünlerin yanı sıra fitiller ve kremler gibi diğer ürünler şeklinde de tüketicilere sunulmaktadır.
Tarihte probiyotikler
Werner Kollath (1892-1970)
Probiyotik kelimesi ilk olarak 1953 yılında Alman bakteriyolog, hijyenist ve gıda bilimcisi Werner Kollath tarafından Latince pro (için) ve Yunanca bios (yaşam) anlamına gelen kelimelerden üretilmiş ve kelimenin tam anlamıyla “yaşamın sağlıklı gelişimi için gerekli olan aktif maddeler” için kullanılmıştır.1 Hijyen ve bütünsel beslenme ile de öncü isimlerden biri olan Kollath, aynı zamanda sıkı bir Nazi destekçisiydi.2
İsim babasından binyıllar önce Hipokrat'ın ölümün bağırsaklarda olduğu ve kötü sindirimin tüm kötülüklerin kökü olduğunu ilan etmesinden etkilenmiş olacak ki, Nobel ödüllü Elie Metchnikoff; çalıştığı Louis Pasteur Enstütüsü'nde meslektaşları fermantasyon ile ilgilenirken, O bu süreçten sorumlu mikroorganizmaların insan sağlığına olan etkileri ile ilgileniyordu. Genç bir Bulgar doktor tarafından keşfedilen Bulgar basillerinin (Lactobacillus bulgaricus), hastalığa ve yaşlanmaya katkıda bulunan gastrointestinal metabolizmanın çürütücü etkilerini ortadan kaldırabileceğini öne sürdü.3 Metchnikoff ayrıca yaşlanmanın sebebinin, kalın bağırsakta bakteriyel çürüme sonucu ortaya çıkan ve dolaşıma salınan toksinler olduğunu da iddia etti.
Bulgar basili (Lactobacillus bulgaricus) Lactobacillus delbrueckii türünden bir laktobasil olup sütten beslenerek laktik asit fermantasyonu yolu ile yoğurt oluşumunu sağlayan bir çok bakteriden biridir. Adını Bulgar doktor Stamen Gigov Grigorov'un 1905'te sütün kesilmesine sebep olan bakteriyi izole etmesi ve bu bilgiyi Louis Pasteur Enstütüsü'den Elie Metchnikoff'a ile paylaşması sonucu almıştır. O sıralarda Cenevre'de bir tıp öğrencisi olan Bulgar doktor Stamen Gigov Grigorov'un bu keşfi heyecan uyandırmış ve profesörü bu keşfi, sağlığı ve uzun ömürlülüğü artırabilecek veya azaltabilecek faktörleri araştıran ve bu durumu bağırsaklardaki zararlı mikroorganizmalara bağlama fikirleri olan Rus (bazı kaynaklara göre Ukraynalı) bilim insanı Metchnikoff'a yazmıştır.4 MÖ 5000 yıllarına kadar uzanan ve insanlar tarafından sürekli kullanılan yoğurt, bilim dünyasında yeni bir çığır açmıştır.
Google'ın Dr.Stamen Gigov Grigorov'un 142. doğum günü için özel hazırladığı Doodle (sol) ve Dr. Stamen Gigov Grigorov (1878-1945) (sağ)
Fermente sütün kökeni eski Mısırlılara, Fenikelilere ve Doğu kültürlerine kadar uzanmaktadır. Eski Doğu halkları, Frigya, Sarmatya ve Makedon göçebe çobanlar, inek, koyun, keçi, at ve deveden elde edilen sütü, aynı hayvanın derisinden veya midesinden yapılan kaplarda saklardı.
Efsaneye göre, çölün kavurucu güneşinde yolculuk eden bu çobanlardan biri, sütü bir süre keçi derisinden (kimi kaynaklarda midesinden) bir çantanın içinde unuttuğunda, sütün kalın, kaymaklı ve lezzetli bir muhallebiye dönüştüğünü bulduğunu anlatır. Bu yeni ürüne “yoğurt” adı verildi. Kökeni ne olursa olsun, yoğurdun ve diğer fermente sütlerin faydalı sağlık özellikleri ve tedavi amaçlı kullanımı, bakterilerin varlığının anlaşılmasından çok önce, çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. Türkler için yoğurt yaşam iksiriydi. Yoğurdun fiziksel ve ruhsal sağlık sağladığına ve ömrü uzattığına inanıyorlardı.3
Probiyotikler kimlerdir?
Geleneksel olarak; yoğurt, kefir,
