iyi bildiğimiz bir ilacın alışık olmadığımız şekilde kullanımı ve olası yararları üzerine...
Hekimler olarak en önemli görevimiz hastaların ağrısını dindirmek ve bunu mümkün olduğunca basit, hızlı ve güvenli şekilde gerçekleştirmek. Bunun için sürekli olarak daha güvenli ve etkin ilaçlar geliştirmekle birlikte, zaten etkinliğini bildiğimiz ilaçların farklı kullanım yollarını da denemekteyiz. Acil servislerimizde sedasyon ve analjezi için intravenöz yol ile kullanmaya alışık olduğumuz ketaminin nebulize olarak kullanımı son yıllarda giderek popülerleşen bir konu...
KETAMİN
Ketamin, santral duyarlılığı ve hiperaljeziyi azaltarak ağrıyı azaltan, yarışmalı olmayan bir N-metil-D-aspartat/glutamat reseptör kompleksi antagonistidir. İntravenöz veya intranazal yollardan uygulandığında ketaminin akut travmatik ağrısı olan hastalarda etkili olduğu gösterilmiştir.1
Opioid toleransı, akut hiperaljezi ve nöropatik ağrısı olan hastalar için özel endikasyona sahiptir. Ayrıca hem kanser hem de kanser dışı ağrılar dahil olmak üzere kronik ağrıların tedavisinde de rolü vardır.
Neden inhaler?
İntravenöz erişimin mümkün olmadığı veya zor olduğu durumlarda nebulizatör aracılığıyla ketamin uygulaması ciddi bir kullanım avantajı sunmaktadır. İnvaziv olmaması ve doz titre edilebilmesi de yöntemi öne çıkarmaktadır.
Damar yolu açılmasının zor olduğu; pediatrik hastalar, hastane öncesi analjezik ihtiyacı, ekstremite travmaları olan hastalar ve yanık hastalarında nebulizatör ile analjezi sağlayabilmek daha da önemli hale gelmektedir.
Kas-iskelet sistemi travmalarında intravenöz erişimin zor olduğu durumlarda kullanışlı bir yöntemdir ve hızlı etki başlangıcı ve düşük yan etki profili ile tedavide tercih edilebilir durumdadır.
İntravenöz uygulama ile nebulize uygulamanın karşılaştırıldığı Nguyen ve arkadaşları tarafından yapılan randomize kontrollü çift-kör çalışmada intravenöz ketaminin 30. dakikada ve 120. dakikada ağrı skorunun azalması sonlanımında üstün olmadığı ortaya konmuştur.2
Yine bu çalışmaya göre iki uygulama yolunun da 30. dakikada yaklaşık 4.5 puan, 120. dakikada ise 5 puanlık ağrı skoru gerilemesi sağladığı gösterilmiştir.
Kullanım şekli ve dozlama
Nebulize ketaminin etkinliğini ve güvenilirliğini inceleyen Dove ve arkadaşlarının yaptığı randomize çift-kör çalışmada; 0,75mg/kg, 1,0mg/kg ve 1,5mg/kg dozları karşılaştırılmış. Çalışma sonucunda 3 doz arasında ağrı skorlamasındaki düşüş açısından fark gözlenmemiştir. Tüm gruplarda ilaca bağlı advers etki gözlenmemiştir.3
Yine aynı çalışmaya göre çalışmaya dahil edilen hastaların ağrı skorlamalarında 30. dakikada 4 puan 120. dakikada ise 5 puanlık bir ortalama gerileme gözlenmiştir.
Nebulizatöre koyulan toplam hacim 5ml olacak şekilde ilaç normal salin ile sulandırılabilir.
Dove ve arkadaşlarının çalışma sonuçları3
Olası kullanım alanları?
Özellikle hastane öncesi alanda, damar yolu açılmasının zor olduğu ve hızlı analjezi gereken durumlarda güvenli ve etkin bir yöntem olarak kullanılabilir.4
Pediatrik hastalar, yanıklar, ekstremite travması olan hastalarda kullanım kolaylığı sunabilir.
Kaynaklar
1.Tawfic Q. A review of the use of ketamine in pain management. J Opioid Manag. 2013;9(5):379-388. doi:10.5055/jom.2013.0180
2.Nguyen T, Mai M, Choudhary A, et al. Comparison of Nebulized Ketamine to Intravenous Subdissociative Dose Keta...
