Wyk艂ad Joanny Hryniewickiej w ramach konferencji Pogranicza. Tygiel kultur czy beczka prochu? [22 kwietnia 2024 r.] Pod koniec XVIII wieku, w kontek艣cie dynamicznych przemian politycznych i administracyjnych, jakie mia艂y miejsce na ziemiach ukrai艅skich, rejestry podatkowe sta艂y si臋 jednym z kluczowych 藕r贸de艂 informacji o strukturze spo艂ecznej i pochodzeniu terytorialnym szlachty ukrai艅skiej. Analiza tych dokument贸w pozwala zrekonstruowa膰 zar贸wno zasi臋g terytorialny szlacheckich maj膮tk贸w, jak i charakter mobilno艣ci tej warstwy spo艂ecznej w okresie poprzedzaj膮cym upadek Rzeczypospolitej Obojga Narod贸w. W drugiej po艂owie XVIII wieku ziemie ukrai艅skie znajdowa艂y si臋 pod panowaniem Rzeczypospolitej, cho膰 ju偶 wkr贸tce mia艂y przej艣膰 pod kontrol臋 Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbior贸w. Na terenach takich jak Wo艂y艅, Podole czy Kijowszczyzna, szlachta odgrywa艂a istotn膮 rol臋 w lokalnych strukturach w艂adzy i administracji. Rejestry podatkowe, kt贸re powstawa艂y w ramach reform administracyjnych i spis贸w ludno艣ci, by艂y wa偶nym narz臋dziem monitorowania maj膮tk贸w ziemskich i dochod贸w szlachty. Rejestry podatkowe zawiera艂y szczeg贸艂owe informacje o posiad艂o艣ciach ziemskich, ich lokalizacji oraz przynale偶no艣ci w艂a艣cicielskiej. Na tej podstawie mo偶na wyr贸偶ni膰 kilka g艂贸wnych obszar贸w koncentracji szlachty ukrai艅skiej. Do najwa偶niejszych region贸w nale偶a艂y: - Wo艂y艅, kt贸ry by艂 tradycyjnie jednym z najbardziej zaludnionych i rozwini臋tych region贸w szlacheckich. Wyst臋powa艂y tu zar贸wno wielkie magnackie fortuny, jak i drobna szlachta. - Podole, znane z 偶yznych ziem i intensywnej gospodarki rolnej, przyci膮ga艂o zamo偶niejsze rody szlacheckie. - Kijowszczyzna, gdzie dominowa艂y mniejsze maj膮tki, co wynika艂o z burzliwej historii regionu i cz臋stych konflikt贸w zbrojnych. Rejestry podatkowe pokazuj膮, 偶e szlachta ukrai艅ska nie by艂a jednolit膮 grup膮. Istnia艂y znaczne r贸偶nice pomi臋dzy magnatami, posiadaj膮cymi rozleg艂e latyfundia, a drobn膮 szlacht膮, kt贸ra cz臋sto musia艂a zabiega膰 o dochody poza rolnictwem. Szczeg贸lnie interesuj膮ce s膮 przypadki migracji szlachty, kt贸re by艂y zwi膮zane z zakupem nowych ziem, zawieraniem ma艂偶e艅stw czy poszukiwaniem lepszych warunk贸w ekonomicznych. W analizowanym okresie po艂o偶enie szlachty ukrai艅skiej by艂o silnie determinowane przez czynniki polityczne i ekonomiczne. Post臋puj膮ca centralizacja administracyjna oraz wzrastaj膮cy nacisk na spisy podatkowe wprowadza艂y wi臋ksz膮 kontrol臋 nad maj膮tkami szlachty. Jednocze艣nie rosn膮ce zagro偶enie ze strony Rosji, a p贸藕niej wcielenie ziem ukrai艅skich do Imperium Rosyjskiego, wp艂yn臋艂o na zmiany w strukturze w艂asno艣ci i migracje szlachty. Rejestry podatkowe z ko艅ca XVIII wieku s膮 cennym 藕r贸d艂em wiedzy na temat pochodzenia terytorialnego szlachty ukrai艅skiej. Pokazuj膮 one nie tylko geografi臋 szlacheckich maj膮tk贸w, ale tak偶e dynamik臋 spo艂eczn膮 tej grupy w czasach intensywnych przemian politycznych. Joanna Hryniewicka - Wydzia艂 Historii Uniwersytetu w Bia艂ymstoku, wiceprezes Studenckiego Ko艂a Naukowego Historyk贸w Uniwersytetu w Bia艂ymstoku Patronem wydarzenia by艂o Muzeum Historii Polski. Organizatorem konferencji by艂o Studenckie Ko艂o Naukowe Historyk贸w UW Je艣li chcesz wspiera膰 Wszechnic臋 w dalszym tworzeniu tre艣ci, organizowaniu kolejnych #rozm贸wWszechnicy, mo偶esz: 1. Zosta膰 Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww 2. Mo偶esz wspiera膰 nas, robi膮c zakupy za pomoc膮 serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk 3. Mo偶esz przekaza膰 nam darowizn臋 na cele statutowe tradycyjnym przelewem Darowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi mo偶na przekazywa膰 na konto nr: 33 1600 1462 1808 7033 4000 0001 Fundacja Wspomagania Wsi Znajd藕 nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #historia #ukraina #pochodzenie #szlachta #podatki #pogranicze